بیماری سلیاک یک اختلال مزمن گوارشی است که در نتیجه‌ی عکس‌العمل ایمنی به گلیادین ایجاد می‌شود. پروتئین گلیادین در گندم،جو، گندم سیاه و برخی اوقات جودوسر یافت می‌شود.

این بیماری سبب ایجاد عفونت و تخریب لایه‌ی درونی روده‌ی داخلی شده که می‌تواند سبب جذب ناقص مواد معدنی و مواد مغذی گردد.

علائم این بیمای شامل اسهال مزمن،‌ کاهش وزن و خستگی مفرط می‌باشد. در برخی موارد،‌ تنها علامت آنمی یا کم خونی می‌باشد، و وجود بیماری سلیاک تا آخرین روزهای عمر ممکن است قابل شناسایی نباشد.

بیماری سلیاک در آمریکا حدودا از هر ۱۴۱ نفر یک نفر را مبتلا کرده است. این بیماری می‌تواند افراد را در هر سن با توجه به احتمالات ژنتیکی درگیر نماید اما اغلب در اواسط کودکی بروز میابد.

این بیماری درمان خاصی ندارد، و تنها درمان موثر، یک رژیم فاقد گلوتن  می‌باشد.

ویژگی های کلی بیماری سلیاک شامل موارد زیر می‌باشد:

در این قسمت نکات کلیدی در رابطه با بیماری سلیاک را مطرح نموده و در ادامه به جزئیات بیشتر می‌پردازیم.

بیماری سلیاک یک اختلال خودایمن است که سبب می‌شود افراد نسبت به گلوتن  حساسیت و یا عدم مقاومت پیدا نمایند.

تاثیرات طولانی‌ مدت شامل آنمی و سوء هاضمه می‌باشد.

تنها درمان موثر رژیم فاقد گلوتن  می‌باشد

رژیم فاقد گلوتن  تنها برای افرادی تجویز می‌شود که به گلوتن  حساسیت داشته و یا نسبت به آن مقاومت ندارند.

علائم

بیماری سلیاک یک اختلال پایدار است. علائم آن میتوانند از خفیف تا حاد دسته بندی شوند. و میتوانند در طول زمان تغییر کرده و بین افراد مختلف به اشکل متفاوتی بروز کنند. برخی افراد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند و یا ممکن است علائم تا اواخر عمر بروز پیدا نکند.

برخی علائم شایع در بیماری سلیاک شامل موارد زیر می‌باشد.

علائم معده‌ای روده‌ای مانند گرفتگی ناحیه‌ی شکم، اسهال، باد شکم، حالت تهوع و استفراغ.

اختلال بویایی به همراه چربی زیاد در آ‌ن‌ها

درد استخوان و مفصل

افسردگی، ناتوانی و حمله‌های ترسناک

ضعف و خستگی مفرط

کبود شدن سریع و خون‌دماغ شدن

تجمع آب و مایعات

نازایی

گرسنگی مفرط

آنمی کمبود آهن

سوء‌هاضمه و نقص در جذب مواد شامل کمبود ویتامینB12،D و K.

زخم دهان و پوسیدگی دندان

آسب به ماهیچه، ضعف ماهیچه و گرفتگی ماهیچه

آسیب به عصب، که سبب احساس سوزش در پاها می‌شود

وجود خون در ادرار

برخی افراد به عنوان یک علامت به جوش‌های پوستی با نام درماتیتیس هرپتیفورمیس مبتلا می‌شوند. قرمز، برآمده و تاول مانند که ممکن است در نواحی از بدن مانند آرنج، زانو، شانه، باسن و صورت ایجاد شود.

بیماری سلیاک می‌تواند سبب سوء جاذبه و سوء هاضمه گردد و به همین دلیل به روده آسیب وارد کرده و دیگر اندام ها را نیز درگیر کند.

بسیاری از افراد با علائم خفیف، خستگی مفرط و آنمی را نیز تجربه می‌کنند. و یا ممکن است حالت‌های ناراحتی شکمی داشته باشند مانند حالت تهوع، ورم شکم و باد شکم. برخی افراد علامت مشخصی از بیماری را بروز نمی‌دهند اما حالت عمومی آن‌ها به شکلی است که خبر از وجود یک بیماری می‌دهد.

انواع مختلفی از علائم می‌توانند به موارد زیر بستگی داشته باشند:

مدت زمانی که یک فرد صرف مصرف صبحانه می‌کند، از آنجایی که علائم در افرادی که به مدت بیشتری صبحانه مصرف می‌کنند، دیرتر بروز می‌کند.

میانگین گلوتن  مصرف شده

سنی که از آن فرد شروع به مصرف گلوتن  می‌کند

میزان آسیب به روده‌ی کوچک

مردم با بیماری سلیاک ممکن است در خطرهای آسیب‌زای عصبی باشند.

اضطراب و هیجان نیز ممکن است همراه با علائم برای فرد رخ بدهند.

علائم در کودکان و نوزادان

در کودکان و نوزادان، امکان دارد که مشکلات روده‌ای وجود داشته باشد مانند اسهال، ناتوانی و نارسایی در رشد و تاخیر در نمو.

در این زمان کودکان ممکن است دچار کاهش وزن، آسیب به دندان‌های شیری و تاخیر در بلوغ شوند.

تشخیص

پزشک ممکن است بیمار را مورد آزمایش قرار دهد و از او در رابطه با علائم‌ و نشانه‌ها سوالاتی بپرسد و بعد از آن آزمایشاتی برای آنها تجویز شود.

در آزمایش خون موارد زیر مورد بررسی قرار می‌گیرد:

آنتی‌بادی های آنتی گلیادین

آنتی بادی های اندومیزیال

آنتی بادی های ترانس ضد گلوتامیناز بافتی

خون به منظور غربال آنتی بادی های علیه پپتیدهای گلیادین و برخی آنتی گلیادین و آنتی بادی‌های آندو میزیوم مورد آزمایش قرار می‌گیرد.

با یک نمونه ی بافتی کوچک از روده می‌توان تمام آزمایش های مورد نیاز برای بیماری سلیاک را انجام داد. پزشک با استفاده از اندوسکوپی می‌تواند این نمونه را از روده به دست آورد. معمولا،‌ برخی نمونه ها را به منظور به دست آوردن نتیجه‌ي دقیق در رابطه با تشخیص به دست می‌آورند.

شرایطی که به طور مشترک نشان از بیماری سلیاک دارند شامل:

نارسایی پانکراس

بیماری کورون مربوط به روده ی کوچک

سندرم شکم متورم

رشد بیش از حد باکتری‌های روده

حساسیت به گلوتن ، که به طور مشابه برای بیماری سنجش می‌ود اما علامتی خفیف است که میتواند به طور مستقل اندازه گیری شود.

پزشک لازم است که این شرایط را برای رسیدن به تشخیص مناسب مورد بررسی قرار دهد.

رژیم غذایی

تنها را درمان این بیماری این است که از مصرف گلوتن  خودداری شود.

با یک مراقیب دقیق از رژیم غذایی می‌توان روده را به حالت عادی خود برگرداند و علائم از بین خواهند رفت. اما مصرف مجدد گلوتن  می‌تواند شرایط را دوباره وخیم کند.

بیماران باید بدانند که کدام غذاها حاوی گلوتن  و کدام یک فاقد آن هستند اما از آن‌جایی که بسیاری از محصولات دارای گلوتن  پنهان هستند، تشخیص این موضوع کمی دشوار است.

یک رژیم با شرایط لازم می‌تواند به فرد مبتلا به بیماری سلیاک کمک کند تا یک زندگی سالم داشته باشد.